Zgłoszenie upadłości konsumenckiej stanowi szansę na nowy początek dla osób obciążonych długami. Otwarcie postępowania to złożenie poprawnie wypełnionego wniosek oraz uiszczenie opłatę sądową w wysokości 30 zł. Jeśli wszystko zostanie wypełnione prawidłowo, a także dostarczy się odpowiednią dokumentację, sąd ogłasza upadłość. Czy to jednak koniec?
Otóż to dopiero początek drogi upadłego. Problemy zaczynają się często w trakcie postępowania wszczętego po ogłoszeniu upadłości, gdy upadły musi wypełniać swoje obowiązki i realizować ustalony plan spłaty. Wielu dłużników nie jest w stanie sprostać tym wymaganiom, co skutkuje umorzeniem postępowania w późniejszych etapach. Sukces całego procesu zależy w dużej mierze od zaangażowania upadłego.
Należy podkreślić, że podczas wykonywania planu spłaty wierzycieli, upadły konsument nie odzyskuje pełnej kontroli nad swoim majątkiem. Zgodnie z art. 491(18) ustawy o prawie upadłościowym, nie może on dokonywać żadnych czynności prawnych, które mogłyby pogorszyć jego zdolność do wykonania planu spłaty. Oznacza to m.in. zakaz sprzedaży rzeczy niezbędnych do pracy oraz zakupów, które nie są konieczne do utrzymania upadłego lub jego rodziny, jak np. nowy komputer. Zakaz ten dotyczy wyłącznie majątku upadłego. Z kolei zmiany dotyczące osoby upadłego (np. zmiana stanu cywilnego) mogą zostać uznane za niekorzystne dla wykonania planu, jeżeli mają one wpływ na sytuację majątkową.
W trakcie postępowania upadły zobowiązany jest do składania corocznych sprawozdań do sądu. Po zatwierdzeniu planu przez sąd, syndyk przestaje pełnić swoją rolę, a upadły samodzielnie kontroluje swoje spłaty i raportuje je do sądu. Sprawozdanie należy złożyć do końca kwietnia każdego roku, obejmując nim poprzedni rok kalendarzowy. Upadły musi poinformować sąd m.in. o swoich przychodach (ze wszystkich źródeł), dokonanych spłatach na rzecz wierzycieli oraz o nabyciu składników majątkowych o wartości przekraczającej średnie miesięczne wynagrodzenie.
Opóźnienie lub brak sprawozdania może prowadzić do uchwały sądu o uchyleniu planu spłaty. Jeśli plan zostanie uchylony, zobowiązania upadłego nie zostaną umorzone. Co więcej, sprawozdanie musi zawierać pełne i prawdziwe informacje, bowiem zatajenie dochodów lub majątku może skutkować uchwałą o uchyleniu planu spłaty i obowiązkiem spłaty pełnych zobowiązań. Sąd może też skorzystać z informacji pochodzących od wierzycieli lub na podstawie danych posiadanych z urzędu.
Jeśli upadły poprawi swoją sytuację majątkową wierzyciele mogą wnioskować o zwiększenie ustalonego planu spłaty. W tym przypadku to wierzyciel musi wykazać, że poprawa sytuacji majątkowej jest istotna i wynika z okoliczności innych niż zwiększenie dochodów z pracy lub działalności zarobkowej upadłego. Jednak samo zwiększenie dochodów upadłego z pracy lub działalności gospodarczej nie stanowi podstawy do zmiany planu spłaty.
Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty, sąd wydaje postanowienie o zakończeniu postępowania i umorzeniu zobowiązań, które nie zostały spłacone w ramach planu. Dopiero wtedy upadły odzyskuje pełną kontrolę nad swoim majątkiem i może podejmować wszelkie czynności prawne bez ograniczeń.
Jak wskazano wyżej, sukces upadłości konsumenckiej zależy w dużej mierze od staranności i zaangażowania upadłego w realizację nałożonych obowiązków. Właściwe wykonanie planu spłaty jest kluczowe, by postępowanie zakończyło się sukcesem i długotrwałym oddłużeniem.